Η τελογενής τριχόπτωση, γνωστή και ως τελογενής τριχόρροια, αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές προσωρινής αλωπεκίας που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος στη διάρκεια της ζωής του. Παρά το γεγονός ότι η κατάσταση αυτή δεν είναι μόνιμη, συχνά προκαλεί έντονη ανησυχία, καθώς συνοδεύεται από ορατή αραίωση των μαλλιών και αυξημένη απώλεια τριχών σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η αντιμετώπιση της τελογενούς τριχόπτωσης βασίζεται στη σωστή διάγνωση και στην εξάλειψη των παραγόντων που την προκαλούν, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις εφαρμόζονται και τεχνικές αποκατάστασης, όπως η μεταμόσχευση μαλλιών.

Τι είναι η τελογενής τριχόπτωση;

Η τελογενής τριχόπτωση ή τριχόρροια είναι μια αντίδραση του οργανισμού σε φυσιολογικές ή παθολογικές αλλαγές, που επηρεάζουν τον κύκλο ζωής της τρίχας. Πρόκειται για μια μη μόνιμη και συνήθως αναστρέψιμη κατάσταση, η οποία εμφανίζεται όταν ένα μεγάλο ποσοστό τριχοθυλακίων μεταβαίνει ξαφνικά από τη φάση ανάπτυξης στη φάση ανάπαυσης και τελικά στην απόπτωση.

Το βασικό χαρακτηριστικό της είναι η αιφνίδια αραίωση των μαλλιών, ιδιαίτερα στην κορυφή ή στο πάνω μέρος του κεφαλιού. Η λέπτυνση αρχίζει συνήθως 4 έως 16 εβδομάδες μετά το γεγονός που προκάλεσε τη διαταραχή (όπως έντονο στρες ή ασθένεια) και μπορεί να διαρκέσει για αρκετούς μήνες, μέχρι να επανέλθει σταδιακά η φυσιολογική ανάπτυξη των μαλλιών.

Ο κύκλος ζωής της τρίχας

Για να γίνει κατανοητό πώς προκύπτει η τελογενής τριχόπτωση, αξίζει να δούμε πώς εξελίσσεται φυσιολογικά η ζωή μιας τρίχας. Κάθε τρίχα του τριχωτού περνά από τρεις διακριτές φάσεις. Η πρώτη φάση είναι η αναγενής, όπου η τρίχα περνά ένα στάδιο ανάπτυξης. Στην ουσία πρόκειται για την πιο ενεργή περίοδο του κύκλου ζωής της τρίχας. Τα κύτταρα του θυλάκου πολλαπλασιάζονται έντονα και προωθούν τη δημιουργία νέας τρίχας. Αυτή η φάση μπορεί να διαρκέσει έως και τέσσερα χρόνια, και περίπου το 80–90 % των τριχοθυλακίων βρίσκονται σε αυτό το στάδιο οποιαδήποτε στιγμή.

Η δεύτερη είναι η καταγενής φάση, όπου η τρίχα παύει προσωρινά να αναπτύσσεται. Πρόκειται για μια μεταβατική περίοδο διάρκειας 2–3 εβδομάδων. Ο θύλακας συρρικνώνεται, η ανάπτυξη της τρίχας σταματά και το κάτω τμήμα του θυλάκου υποχωρεί. Τέλος, ακολουθεί η τελογενής φάση, όπου η τρίχα εισέρχεται σε ένα στάδιο ανάπαυσης. Σε αυτή τη φάση η τρίχα δεν μεγαλώνει πλέον. Παραμένει όμως στον θύλακο για 2–3 μήνες πριν πέσει φυσιολογικά και αντικατασταθεί από καινούρια. Υπολογίζεται ότι το 10–15 % των τριχών βρίσκονται σε τελογενή φάση σε κάθε δεδομένη στιγμή.

Όταν, όμως, ένα μεγάλο μέρος των αναγενών τριχών μεταβεί ξαφνικά σε τελογενή φάση, η απώλεια μαλλιών αυξάνεται θεαματικά. Αυτή ακριβώς είναι η τελογενής τριχόπτωση.

Γιατί προκύπτει η τελογενής τριχόπτωση;

Σε φυσιολογικές συνθήκες, τα περισσότερα τριχοθυλάκια λειτουργούν συγχρονισμένα και η απώλεια μαλλιών είναι ελάχιστη. Στην τελογενή τριχόπτωση, ωστόσο, διαταράσσεται αυτή η ισορροπία, με αποτέλεσμα μέχρι και 70 % των θυλάκων να εισέρχονται πρόωρα σε τελογενή φάση.

Οι κυριότερες αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε τελογενή τριχόπτωση είναι:

Διατροφικές ελλείψεις, όπως η έλλειψη σιδήρου, ψευδαργύρου, βιταμίνης D, χαλκού ή πρωτεΐνης.

Ορμονικές μεταβολές, ιδιαίτερα κατά την εγκυμοσύνη, μετά τον τοκετό ή στην εμμηνόπαυση.
Ενδοκρινικές διαταραχές, όπως υποθυρεοειδισμός ή υπερθυρεοειδισμός.
Απότομη απώλεια βάρους ή αυστηρές δίαιτες χαμηλών θερμίδων.
Έντονο ψυχολογικό στρες ή συναισθηματικά τραύματα.
Χρόνιες φλεγμονές ή λοιμώξεις στο τριχωτό, όπως η γυροειδής αλωπεκία.
Φάρμακα όπως αντισυλληπτικά, αντιυπερτασικά, ρετινοειδή, αντιεπιληπτικά, αντιπηκτικά ή αντικαταθλιπτικά.
Σωματικό σοκ λόγω χειρουργείου, υψηλού πυρετού ή μεγάλης απώλειας αίματος.

Σε αρκετές περιπτώσεις, ωστόσο, δεν ανιχνεύεται συγκεκριμένη αιτία, γεγονός που καθιστά τη διάγνωση πιο απαιτητική.

Συμπτώματα της τελογενούς τριχόρροιας

Η τελογενής τριχόπτωση δεν προκαλεί συνήθως πόνο ή φλεγμονή, αλλά έχει εμφανή σημάδια που δύσκολα περνούν απαρατήρητα:

Αυξημένη απώλεια μαλλιών, ορατή στη βούρτσα, στο μπάνιο ή στο μαξιλάρι.
Αραίωση στο τριχωτό της κεφαλής, κυρίως στην κορυφή ή στο μπροστινό μέρος.
Ξηρές, λεπτές τρίχες που αποκολλώνται εύκολα.
Μειωμένη πυκνότητα και όγκος των μαλλιών.

Η απώλεια γίνεται εμφανής περίπου τρεις μήνες μετά το γεγονός που την προκάλεσε.

Ορισμένα άτομα αναφέρουν ήπια ευαισθησία ή κάψιμο στο τριχωτό, γνωστό ως τριχοδυνία, όμως η κατάσταση αυτή είναι παροδική.

Οξεία και χρόνια τελογενής τριχόρροια

Υπάρχουν δύο κύριες μορφές της πάθησης, η οξεία και η χρόνια τελογενής τριχόρροια. Η οξεία τελογενής τριχόρροια εμφανίζεται ξαφνικά, συνήθως 2–3 μήνες μετά από ένα στρεσογόνο γεγονός. Η απώλεια μπορεί να φτάσει έως και 300 τρίχες ημερησίως. Διαρκεί λιγότερο από έξι μήνες και στη συνέχεια τα μαλλιά αρχίζουν να επανεκφύονται φυσιολογικά.

Χρόνια τελογενής τριχόρροια από την άλλη πλευρά εκδηλώνεται όταν η απώλεια επιμένει για περισσότερο από έξι μήνες ή παρουσιάζει υποτροπές. Εδώ η διερεύνηση πρέπει να είναι πιο ενδελεχής, καθώς μπορεί να συνυπάρχουν και άλλες μορφές τριχόπτωσης, όπως ανδρογενετική αλωπεκία.

Διάγνωση της τελογενούς τριχόπτωσης

Η διάγνωση αποτελεί το πιο σημαντικό βήμα, καθώς επιτρέπει τη στοχευμένη αντιμετώπιση της αιτίας. Ο γιατρός ξεκινά με αναλυτικό ιστορικό για να εντοπίσει πιθανούς εκλυτικούς παράγοντες (στρες, φάρμακα, ορμονικές αλλαγές, απώλεια βάρους).

Στη συνέχεια πραγματοποιείται κλινική εξέταση του τριχωτού, όπου παρατηρείται γενικευμένη αραίωση χωρίς ουλές ή φλεγμονές. Με το τεστ έλξης (pull test) ο γιατρός αξιολογεί πόσες τρίχες αποκολλώνται εύκολα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το τριχοριζόγραμμα ή η τριχοσκόπηση βοηθούν στην εκτίμηση της αναλογίας τριχών ανά φάση και στην επιβεβαίωση της διάγνωσης.

Τα τριχοσκοπικά ευρήματα που συνδέονται με την τελογενή τριχόρροια είναι:

κενοί θύλακοι
αυξημένα τριχοθυλάκια με μία μόνο τρίχα
περιθυλακική δυσχρωμία
επανεκφυόμενες λεπτές τρίχες σε διάφορα μήκη.

Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν την είσοδο στην αναγενή φάση.

Πώς αντιμετωπίζεται η τελογενής τριχόπτωση

Η τελογενής τριχόπτωση είναι συχνά αναστρέψιμη και στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρεί σταδιακά μέσα σε 3–6 μήνες. Ωστόσο, η σωστή διαχείριση είναι ουσιώδης για την ταχύτερη αποκατάσταση.

Πρώτο βήμα είναι η διόρθωση των παραγόντων που την προκάλεσαν. Εάν υπάρχει διατροφική ανεπάρκεια, χορηγούνται συμπληρώματα σιδήρου, ψευδαργύρου, βιταμίνης D ή πρωτεϊνών. Σε περιπτώσεις ορμονικών ή θυρεοειδικών διαταραχών, η ρύθμιση της πάθησης οδηγεί σε φυσική ανάκαμψη των μαλλιών. Αν το αίτιο είναι το στρες, η υιοθέτηση τεχνικών χαλάρωσης και η αποκατάσταση του ύπνου συμβάλλουν καθοριστικά.

Εάν η κατάσταση επιμένει, ο δερματολόγος μπορεί να προτείνει τοπικά κορτικοστεροειδή ή άλλες αγωγές που βοηθούν στη ρύθμιση του κύκλου ζωής της τρίχας. Παράλληλα, υπάρχουν ενισχυτικά συμπληρώματα με πολυφαινόλες (όπως στο πράσινο τσάι), βιταμίνες του συμπλέγματος B και αμινοξέα που υποστηρίζουν την ανάπτυξη νέων τριχών.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, όταν η αραίωση είναι εκτεταμένη ή η φυσική αποκατάσταση δεν είναι πλήρης, εφαρμόζονται τεχνικές μεταμόσχευσης μαλλιών.

Πρόγνωση και αποκατάσταση

Η τελογενής τριχόπτωση έχει συνήθως άριστη πρόγνωση. Μόλις αντιμετωπιστεί ο παράγοντας που την προκάλεσε, οι τρίχες αρχίζουν να επανεκφύονται και η πυκνότητα των μαλλιών επανέρχεται σταδιακά στα φυσιολογικά επίπεδα. Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα βελτίωσης μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τη διάρκεια της τελογενούς φάσης και το μήκος των μαλλιών. Η υπομονή και η συνέπεια στη φροντίδα παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Συνοψίζοντας, η τελογενής τριχόπτωση είναι μια παροδική αλλά ιδιαίτερα αγχωτική εμπειρία για όσους τη βιώνουν. Παρότι προκαλεί ορατή αραίωση και έντονη ανησυχία, δεν είναι μόνιμη ούτε κληρονομική. Με τη σωστή διάγνωση, την έγκαιρη αντιμετώπιση της αιτίας και την κατάλληλη φροντίδα, η τρίχα επανέρχεται πλήρως. Ο πιο ισχυρός ωστόσο σύμμαχος στον αγώνα για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης κατάστασης είναι ένας εξειδικευμένος δερματολόγος. Η Δερματολόγος Δρ. Άουρα Υφαντή μπορεί να σας βοηθήσει να ανακόψετε την πορεία της τριχόπτωσης και να ανακτήσετε την πυκνότητα των μαλλιών σας.